علائم و درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک گرداوری شد
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO شایع ترین اختلال هورمونی بین زنان در سنین باروری (چه مجرد و چه متاهل) است به طوری که 12 تا 20 درصد خانم‌هایی که در سنین باروری قرار دارند، به این بیماری مبتلا میشوند. نامگذاری این سندروم به دلیل وجود تخمدان های بزرگ محتوی تعداد زیادی کیست کوچک (در اغلب زنان مبتلا و نه در همه) است که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفته است. قاعدگی های نا منظم، رشد موهای زاید، جوش های پوستی(آکنه) و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشاهده می شود. این عارضه می تواند در نوجوانی با دوره های قاعدگی نامنظم مشخص و یا این که بعد ها به دنبال افزایش وزن یا مشکل در باروری تشخیص داده شود. زنان مبتلا ممکن است به دلیل مشکلات به وجود آمده در تخمک گذاری، برای باردار شدن با مشکل مواجه شوند. تشخیص زود هنگام و شروع درمان می تواند به پیشگیری عوارض طولانی مدت آن مثل دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و سکته کمک کند.
علائم و نشانه ها سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
علایم سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی شروع می شود. در پاره ای از موارد نیز در سال های بعدی باروری، به دلیل افزایش تدریجی وزن رخ می دهد. علائم آن، هم از لحاظ شدت و هم از لحاظ نوع آن، از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد و پزشک شما برای تشخیص به دنبال حداقل دو نشانه از نشانه های زیر است:
*قاعدگی های نامنظم: این علامت یکی از شایع ترین مشخصات این بیماری است. منظور از قاعدگی های غیر معمول، فاصله بیش از 35 روز بین دو قاعدگی، کمتر از 8 دوره قاعدگی در یک سال، عدم قاعدگی برای 4 ماه یا بیشتر و وقوع قاعدگی با تاخیر که ممکن است همراه با خونریزی خیلی کم یا شدید باشد، است.
*افزایش آندروژن ها یا هورمون های مردانه: سطوح بالای هورمون های مردانه(آندروژن ها) می تواند سبب ایجاد علائم ظاهری مثل رشد موهای زاید در صورت و بدن (هیرسوتیسم)، ایجاد آکنه در بزرگسالی یا آکنه های شدید در نوجوانی و طاسی با الگوی مردانه شود. علائم ناشی از آندروژن بالا می تواند بر اساس نژاد فرد متفاوت باشد. پس شما بسته به زمینه نژادی ممکن است این علائم را نشان دهید یا خیر. مثلا زنان نژاد آسیایی یا اروپای شمالی ممکن است علایم متفاوتی را بروز دهند.
*تخمدان های پلی کیستیک: با کمک سونوگرافی می توان تخمدان های بزرگ حاوی تعداد زیادی کیست کوچک را مشخص کرد اما برخلاف آن چه از نام آن پیداست، تنها با وجود تخمدان های پلی کیستیک نمی توان تشخیص قطعی داد. برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دوره های قاعدگی نامنظم یا علائم ناشی از میزان آندروژن بالا نیز لازم است. ممکن است برخی از زنان با وجود تخمدان های پلی کیستیک در سونوگرافی به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا نباشند. از طرف دیگر نیز ممکن است در بعضی از افراد مبتلا به این سندروم، تخمدان ها در سونوگرافی طبیعی باشند.
البته گاهی افراد لاغر هم دچار این سندرم میشوند به همین دلیل میگوییم سه معیار اصلی برای تشخیص سندرم تخمدانهای پلی کیستیک باید وجود داشته باشد؛ اختلال پریود(شایع ترین علامت)، تشخیص به کمک سونوگرافی و افزایش هورمونهای مردانه.
علل و عوامل خطرساز سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
بیماری سندرم تخمدانهای پلی‌کیستیک یک بیماری ارثی و ژنتیکی است که با بالا رفتن سن (پس از سن 35سالگی) به خودی خود خوب میشود زیرا تخمدانها با افزایش سن کوچک میشوند، تعداد فولیکولها کاهش پیدا میکند و هورمون مردانه کمتری در بدن تولید میشود. در کنار ژنتیک، بحث عوامل محیطی نیز مطرح است. به عنوان مثال فردی که بی تحرک است، تغذیه مناسبی ندارد و مشکل اضافه وزن دارد و زمینه ژنتیکی این بیماری را هم دارد به احتمال بسیار زیاد دچار این سندرم خواهد شد. البته چاقی یک سیکل معیوب است به این معنی که داشتن اضافه وزن به شیوع این سندرم کمک میکند و فردی که به این بیماری مبتلا است نیز دچار چاقی شکمی میشود. نکته جالب اینکه کم کردن وزن (کاهش مصرف برنج و سیب زمینی و شیرینی در کنار پیاده روی یک ساعته روزانه) تاثیر به سزایی روی درمان این بیماری دارد. از طرفی در PCO ضخامت پوسته ای که تخمدان را احاطه می کند افزایش قابل توجهى پیدا مى کند و این ضخامت، مانع تخمک گذارى می شود. در عین حال شیوع این مشکل ربطی به نوع آب و هوا و آلودگی آن ندارد بلکه موضوعی است که به صورت ژنتیکی در برخی جوامع بیشتر دیده می شود. در ناحیه خاورمیانه اغلب خانم ها این زمینه ژنتیکی را دارند. در گذشته چون خانم ها زود ازدواج می کردند و بچه دار می شدند اگر زمان زیادی هم برای باروری منتظر می ماندند، مشکلی پیش نمی آمد اما فرصت اندک خانم هایی که بعد از ۳۰ سالگی ازدواج می کنند و به نشانگان تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، بر حساسیت این مشکل افزوده است.
درمان بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
سندرم تخمدانهای پلی کیستیک با وجود شیوع بالا درمان آسانی دارد و درمان‌های دارویی درباره این بیماری‌ها بسیار خوب جواب می‌دهند و نیازی به کارهای پیچیده، عمل و داروهای گران‌قمیت نیست. به طور مثال، قرص‌های ضد بارداری جدیدی در بازار موجود است که علاوه بر منظم کردن دوره پریود، آثار بسیار مثبتی در درمان عوارض این بیماری دارند. در واقع هدف این است که بیماری کنترل شود. به این ترتیب که بیمار برای مدت یک سال دارو مصرف میکند و پزشک بعد از گذشت یک سال دارو را قطع میکند. اگر بیماری فرد عود نکرد، یعنی مشکل او برطرف شده است، در غیر این صورت، مصرف دارو تا بهبود فرد ادامه مییابد که گاهی ممکن است سالها طول بکشد. در بسیاری از مواقع این سوال برای خانمها مطرح میشود که اگر من پیش از ازدواج قرص جلوگیری بخورم، دچار عوارضی مثل چاقی یا حتی ناباروری نمیشوم؟ آیا مصرف این قرصها خطرناک نیست؟ در پاسخ به این افراد باید گفت مصرف این داروها تنها مشکلات هورمونی را از بین میبرد اما نخوردن دارو احتمال بروز سرطان به ویژه سرطان رحم و پستان را افزایش میدهد. بنابراین چنین باورهای نادرستی فقط روند درمان را به تاخیر می اندازد و هیچ پایه علمی ندارد.
پیشگیری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
از آنجا که سندروم تخمدانهای پلی کیستیک یک بیماری ژنتیکی است و از اوایل دوران بلوغ خودش را نشان میدهد، نمیتوانیم روشهای پیشگیری خاصی به افراد توصیه کنیم. البته شاید ورزش و تحرک بدنی بالا در کنار رژیم غذایی سالم جلوی بروز اضافه وزن را بگیرد و احتمال ابتلا به این سندروم را کاهش دهد اما همیشه هم نمیتوان به این فرمول اعتماد کرد. حتی نمیتوانیم بگوییم همه افراد چاق دچار سندروم تخمدانهای پلی کیستیک میشوند و همه لاغرها باید خیالشان ار بابت ابتلا به این سندروم راحت باشد چرا که نباید عامل ژنتیک را نادیده بگیرید.
